Soms blijkt een samenwerking verboden. In Nederland geldt het principe van contractvrijheid. Dat houdt in dat je (in principe) vrij bent om te bepalen met wie je een contract aangaat en wat je overeenkomt. Hier zijn wel uitzonderingen op. Ze bevat bijvoorbeeld het arbeidsrecht en het huurrecht veel dwingend recht. Daar mag je dus niet van afwijken. Ook mag een overeenkomst niet in strijd zijn met de openbare orde of goede zeden. En dat oordeelde de rechter over de volgende samenwerkingsovereenkomst.
Wat was er aan de hand?
Partijen bij de overeenkomst waren een Zorgverlener en (ik noem hem maar even) de Contactenman. De bedoeling van de overeenkomst is dat de Contactenman de Zorgverlener in contact brengt met zorginstellingen. Dat is zijn enige verplichting. Zorgverlener kan dan contact leggen met de zorginstelling met als doel een overeenkomst van opdracht te sluiten.
In de overeenkomst die partijen op 8 januari 2020 sluiten, is opgenomen:
“Partijen verklaren uitdrukkelijk dat de onderhavige overeenkomst geen overeenkomst tot bemiddeling, uitbesteding dan wel tussenkomst is, maar dat de Contactenman uitsluiten een vergoeding krijgt voor het leggen van contact.”
“Indien en zodra Zorgverlener en de zorginstelling een overeenkomst sluiten, verbindt Zorgverlener zich om, zolang hij werkzaamheden verricht ten behoeve van de zorginstelling, aan eiser een vergoeding van € 10 te betalen voor elk uur dat Zorgverlener werkzaamheden voor de zorginstelling verricht.
Half mei sluiten partijen een vergelijkbare overeenkomst ten aanzien van een tweede contact.
In de maanden januari tot en met april komt de Zorgverlener zijn verplichtingen jegens de Contactenman na. Op 31 mei vraagt de contactenman om een overzicht van de gewerkte uren in mei. Op 3 juni schrijft de Zorgverlener aan de Contactenman dat hij de overeenkomst ontbindt wegens wanprestatie en oneerlijke handelspraktijken. De Contactenman eist daarop de overeengekomen boete van € 1.000.
De vordering en het verweer
Omdat de Zorgverlener niet betaalt, dient de Contactenman zijn vordering in bij de rechtbank.
Zorgverlener betwist de vordering. Hij voert aan dat er bij het sluiten van de overeenkomst sprake was van misbruik van omstandigheden, omdat Zorgverlener zich in een moeilijke financiële positie bevond en bovendien onervaren was. Hij kon de gevolgen van de overeenkomst niet begrijpen en niet overzien. Ook werd Zorgverlener onder druk gezet om de overeenkomst direct te tekenen. Onder normale omstandigheden zou Zorgverlener deze overeenkomst nooit hebben getekend.
De rechter
De rechter is het niet eens met Zorgverlener dat hier sprake is van misbruik van omstandigheden. Zorgverlener heeft immers na vier maanden nog een tweede gelijkluidende overeenkomst getekend. De omstandigheden leiden echter wel tot de conclusie dat de overeengekomen prestaties van partijen zo ongelijkwaardig zijn, dat de overeenkomsten (gedeeltelijk) in strijd zijn met de goede zeden. Op basis van de overeenkomst bestaat voor de Contactenman een eenmalige verplichting, namelijk het contact leggen. Hierop volgt een jarenlange verplichting voor de Zorgverlener om een aanzienlijk deel van zijn inkomsten aan de Contactenman af te dragen. Daar komt bij dat de mogelijkheid van opzegging in de overeenkomsten is uitgesloten.
De kantonrechter oordeelt dat de overeenkomsten gedeeltelijk nietig zijn. Die nietigheid betreft de doorlopende verplichting van de Zorgverlener om een deel van zijn inkomsten aan de Contactenman af te blijven dragen. De kantonrechter vindt een vergoeding voor de verplichting van de Contactenman tot maximaal € 3.000 aanvaardbaar.
Tot slot
Het komt niet vaak voor dat een overeenkomst (deels) nietig wordt verklaard wegens strijd met de goede zeden. Maar er zitten dus wel grenzen aan onze contractsvrijheid. Sommige afspraken in een samenwerking zijn niet toegestaan. Goed om daar rekening mee te houden.
Behoefte aan overleg over een samenwerking? Neem dan gerust contact met me op.
Meer lezen?
